فهرست مطالب
برای محافظت از ریه ها در برابر ذرات آلاینده و گرد و غبار موجود در هوا، بیماری‌های تنفسی مانند آنفلوانزا و دیگر بیماری های عفونی و به خصوص بیماری کرونا، از ماسک تنفسی استفاده می شود. ماسک‌های تنفسی در واقع جزء تجهیزات حفاظت تنفسی هستند که به منظور کاهش ورود آلاینده های موجود در هوا به ریه ها طراحی و ساخته شده اند و از لحاظ کاربرد و ویژگی‌ها دارای انواع مختلفی هستند.
انواع ماسک تنفسی
ماسک های تنفسی بر اساس معیارهای متفاوتی طبقه بندی شدند :
1-طبقه بندی از نظر نوع کاربرد: ماسک پزشکی- ماسک عمومی- ماسک صنعتی
2- طبقه بندی از نظر جنس: یکبار مصرف-چند بار مصرف
3- طبقه بندی از نظر محل کاربرد: بیمارستانی- عمومی-صنعتی
4- طبقه بندی از نظر جنس: پارچه ای-پلیمری-کربنی
5-طبقه بندی از نظر فیلتر: دارای فیلتر و بدون فیلتر.
معرفی انواع ماسک ها
ماسک‌های پارچه‌ای
ابتدا خود پارچه را بررسی کنید، فشردگی بافت پارچه واقعاً اهمیت دارد و این اولین چیزی است که باید به آن دقت کنید. برای بررسی پارچه، آن را جلوی نور نگه دارید اگر به راحتی می‌توانید خطوط الیاف پارچه را ببینید، پس ماسکی که با این پارچه درست شود، نمی‌تواند فیلتر خوبی باشد. محققان می‌گویند پارچه صد در صد کتان که بافت محکم و فشرده دارد، ماسک خوبی می‌شود. زیرا در سطح میکروسکوپی، الیاف طبیعی کتان نسبت به پارچه‌های مصنوعی، معمولاً ساختار سه بعدی دارند، که نرم‌تر هم هستند. این ساختار سه بعدی می‌تواند موانع بیشتری بر سر راه ذرات مزاحم ایجاد کند. به تازگی مطالعه‌ای انجام شد که در آن انواع و اقسام پارچه‌ها از جهت این که تا چه اندازه قابلیت فیلتر کردن دارند مورد بررسی قرار گرفت. تنها دو نوع پارچه‌ی مصنوعی که یکی از آن‌ها 100 درصد پلی‌استر بود، فیلتر خوبی بود و بیشتر پارچه‌های مصنوعی از جهت قابلیت فیلتر کردن، ارزشی نداشتند، اما حتی زدن ماسکی که از پارچه‌ی مصنوعی تهیه شده، بهتر از اصلاً ماسک نزدن است.
ماسک جراحی
استفاده از این نوع ماسک بسیار رایج می باشد، و به سه شکل یک لایه و دو لایه و سه لایه طراحی شده و در ساختار ماسک جراحی یک لایه از فیلتر استفاده نشده است، از ماسک یک لایه می توان برای خروج مایعات مخاط به بیرون و جلوگیری از ورود ریز گردها نه چندان ریز به داخل سیستم تنفسی استفاده کرد. ماسک‌های جراحی یک‌بارمصرف بوده و نباید شستشو یا ضدعفونی شوند، ماسک های جراحی ذرات کوچک موجود در هوا را به صورت موثر فیلتر نمی کند و نشتی ناشی از لبه های ماسک، هنگام نفس کشیدن کاربران جلوگیری نمی کند . لازم به ذکر است که استفاده از حتی ماسک های جراحی سه لایه در محیط های غبارآلود توصیه نمی شوند، زیرا این نوع ماسک های تنفسی نمی توانند ریه های شما را از آلاینده های خطرناک در اندازه کوچکتر از 5/2 میکرون مصون نگه دارند.
ماسک N95
ماسک N95 یکی از انواع ماسک‌های تنفسی می‌باشد که امروزه بیشترین تقاضا برای خرید ماسک را به خود اختصاص داده است، این نوع ماسک ها از لایه هایی از جنس اسپان باند، ملت بلون و کامپوزیتی از این دو لایه تشکیل شده اند. ماسک N95 نوعی ماسک است که با توجه به استانداردهای تعیین شده توسط سازمان بهداشت جهانی ساخته شده و تقاضای بسیار بالایی دارد، این ماسک‌ها برای افراد سالم بهترین انتخاب خواهند بود. در افراد سالم، لایه ملت بلون ماسک اجازه ورود آلاینده ها را به درون دستگاه تنفسی نمی‌دهد. برای افراد بیمار هم این لایه مانع از پخش شدن ذرات آلوده به ویروس در محیط می‌شود.
ماسک‌های N95 حداقل 95 درصد ذرات معلق با اندازه 3/0 میکرون را فیلتر می کنند. کار فیلتر در ماسک این است که از ورود ذرات معلق ریز (مانند باکتری و ویروس) به دهان و بینی جلوگیری کند. فیلتر معمولاً در لایههای میانی ماسک به کار میرود و قابل مشاهده نیست. از این رو در هنگام خرید ماسک باید مراقب بود که ماسک را از شرکتهای معتبر یا داروخانههای معتبر خریداری کرد.
ماسک N95 در دو مدل بدون سوپاپ و سوپاپ دارطراحی شده است، تعبیه سوپاپ برروی این ماسک‌ها تا حد زیادی گرما و رطوبت ناشی از بازدم را کاهش می‌دهد، و همچنین باعث تنفس راحت‌تر می‌شود. در هنگام دم و کشیدن هوا به درون ریه‌ها (از طریق دهان و بینی) این سوپاپ بسته می‌شود، و هوا به ناچار از خود ماسک که دارای فیلترهای قوی است وارد بدن می شود. این کار باعث می شود تا ضمن ساده‌تر کردن تنفس، فیلتر ماسک هم به خوبی عمل کند. با توجه به مجهز بودن این ماسک به سوپاپ، افراد بیمار به هیچ وجه نباید از این نوع ماسک استفاده کنند. زیرا هوای آلوده از طریق هوای بازدم وارد محیط می شود، این ماسک تنها برای استفاده افراد سالم طراحی شده است.
ماسک N99
ماسک N99 یک ماسک فیلتردار با توانایی فیلتراسیون بسیار بالا است، این ماسک جهت استفاده در محیط های بسیار آلوده همچون بخش های عفونی بیمارستان ها مناسب است ماسک¬ های نانوالیاف N99سه بعدی و N99 تاشو، بازده فیلتراسیونی بالای 99% را دارند و از رایج ترین نوع ماسک ها می باشند. در مکان های عمومی نیازی به استفاده از ماسک N99 با این فیلتراسیون بالا نیست. ماسک N99 در دو نوع سوپاپدار و بدون سوپاپ تولید شده است که در نوع سوپاپدار، سوپاپ موجود در ماسک تنفسی N99 باعث خروج هوای بازدم از طریق این سوپاپ می شود که تنفس را بسیار راحت‌تر میکند. کارکرد سوپاپ برروی این ماسک‌ها نیز مانند ماسک های N95 است.
ماسک های FFP
نامگذاری این ماسک ها به این دلیل است که تحت استاندارد اروپاییEN149 2001+A1:2009 تولید می شوند. این استاندارد قدرت فیلتراسیون ماسک ها را برای ذرات 0.3 میکرون که نافذترین ذرات هستند، ارزیابی می کند. قدرت ماسک های FFP1، FFP2 و FFP3 به ترتیب 80، 94 و 99 درصد است که قدرت فیلتراسیون ماسک های FFP2 و FFP3 به ترتیب با ماسک های N95 و N99 که با استاندارد NIOSH امریکا مطابقت دارد، برابر است.
ماسک های نانوالیاف
ماسک های نانوالیاف علاوه بر اسپان¬باند و ملت¬بلون، از لایه بی‌بافت نانومتری تشکیل شده است که الیاف، جدا از هم به‌صورت عنکبوتی یا تصادفی در هم آمیخته می‌شوند. این ماسک ها، این قابلیت را دارند که همانند یک سد غیرقابل نفوذ عمل کنند. نانوالیاف ها، ذرات را به صورت مکانیکی فیلتر کرده که در صورت استفاده طولانی مدت، از بازدهی آن کاسته نمی شود. در ماسک های نانوالیاف N99 سه بعدی و N99 تاشو از لایه نانوالیاف استفاده شده است.
چه ماسک هایی بیشترین تاثیر در جلوگیری از انتقال ویروس را کرونا دارند؟
به طور کلی استانداردهای مربوط به ماسک بیشتر مربوط به میزان مقاومت ماسک در برابر نفوذ ذرات ریز مانند (باکتری‌ها و ویروس‌ها) به درون آن است. مقاومت در برابر روغن هم عامل دیگری در تعیین نوع یک ماسک بر اساس استانداردها است. ماسک های استاندارد تنفسی به نام¬های N99، N95، KF94 ،FFP3، FFP2 شهرت یافته¬اند که معمولا از اسپان باند و حداقل یک فیلتر از جنس پارچه بی بافت ملت بلون پلی پروپیلنی تشکیل شده¬اند، این فیلترها منافذ کوچکتری نسبت به ماسک های پارچه ای دارند و تا 95% الی 99% فیلتراسیون را انجام می¬دهند. ماسک هایی که در این مقاله به آن ها اشاره شد، تا میزان قابل توجهی از انتقال ویروس کرونا جلوگیری می کند و بسیار کارآمد در محیط های آلوده و پر خطر می باشند.
